Barczewo Lata 1911-1915 , Plac Pocztowym w Barczewie.

0
Barczewo Lata 1911-1915 , Plac Pocztowym w Barczewie.

Barczewo (dawniej Wartembork, niem. Wartenburg in Ostpreussen) – miasto w północnej Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Barczewo. Miasto położone jest na Warmii nad rzeką Pisą Warmińską. Ośrodek usług, drobnego przemysłu: drzewnego, metalowego, chemicznego, włókienniczego oraz spożywczego.

 

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego.

Pierwotnie lokowane było w 1325 roku w miejscu, gdzie obecnie jest miejscowość Barczewko. Po zniszczeniu pierwszego grodu przez Litwinów nowe miasto uzyskało prawa miejskie 4 lipca 1364 z polecenia biskupa warmińskiego Jana II Stryprocka, zasadźcą i sołtysem drugiej lokacji miasta był Henryk z Łajs.

Miasto wybudowano na planie prostokąta z centralnym rynkiem. W części północno-wschodniej zlokalizowany został kościół farny pod wezwaniem św. Anny, a w części południowo-wschodniej kościół franciszkański św. Andrzeja. Na północ od kościoła farnego zlokalizowany był zamek biskupi, w którym rezydował burgrabia zarządzający jednym z komornictw Księstwa Warmińskiego. Funkcję burgrabiego pełnił m.in. Bartosz Kromer – brat biskupa Marcina Kromera. Miasto posiadało dwie bramy miejskie: Olsztyńską i Jeziorańską oraz Furtę Zamkową. Parafia w ówczesnym Wartemborku przed reformacją należała do archiprezbiteratu w Jezioranach. W 1455 zaciężne wojska krzyżackie zajęły miasto. Na mocy pokoju toruńskiego miasto wraz z całą Warmią włączone zostało do Królestwa Polskiego. W 1538 Wartembork odwiedził Mikołaj Kopernik, który jako przedstawiciel kapituły towarzyszył biskupowi Janowi Dantyszkowi w czasie objazdu diecezji warmińskiej, gdy ten odbierał hołd od poddanych. W 1544 znaczą część zabudowy zniszczył pożar, kolejne miały miejsce w 1594 i 1596[3]. W 1772 miasto wcielone zostało do Prus, i wraz z nimi weszło w 1871 w skład zjednoczonych Niemiec, rok później miasto uzyskało połączenie kolejowe. W 1885 w Barczewie powstała trzecia na terenie Warmii polska księgarnia należąca do Adama Napieralskiego[4].

Podczas II wojny światowej zniszczeniu uległa część zabudowy rynku i okolicznej zabudowy. 31 stycznia 1945 r. miejscowość została zajęta przez wojska 3 armii II Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej (ku ich czci postawiono na ówczesnej ul. gen. Świerczewskiego obelisk)[5], później zaś przekazana administracji polskiej. Pozostałą w mieście ludność niemiecką wysiedlono. Ze względu na niemieckie brzmienie historycznej nazwy Wartembork, 15 września 1946 roku władze polskie zmieniły ją na Nowowiejsk, a 4 grudnia 1946 roku ostatecznie na Barczewo dla uczczenia pamięci księdza Walentego Barczewskiego. W czasie Polski Ludowej w mieście działał tartak, mleczarnia, młyn gospodarczy, tuczarnia trzody chlewnej, ubojnia drobiu i fabryka konserw mięsnych, a także octownia i fabryka past i świec.

Zakład Karny Barczewo
W barczewskim zakładzie karnym 12 listopada 1986 roku zmarł zbrodniarz wojenny, były gauleiter i nadprezydent Prus Wschodnich, Erich Koch. Więzienie to w latach 80. XX wieku było więzieniem politycznym, w którym przetrzymywano działaczy antykomunistycznych (m.in. Władysława Frasyniuka, Adama Michnika, Leszka Moczulskiego i Józefa Szaniawskiego). W roku 1991 ukazała się pierwsza w powojennej historii miasta gazeta samorządowa „Nowiny Barczewskie”. Pomysłodawcą i pierwszym redaktorem był Tadeusz Rynkiewicz. „Nowiny Barczewskie” zostały w późniejszym czasie przekształcone na „Wiadomości Barczewskie”, które pełnią role gazety bezpłatnej o profilu informacyjnym, wydawana co miesiąc. Obecnie redaktorem naczelnym „Wiadomości Barczewskich” jest Mariola Łukowska, także dyrektor Centrum Kultury i Promocji Gminy przy ulicy Słowackiego w Barczewie. Źródło Wikipedia